W jaki sposób stymulować rozwój mowy dziecka?
Pierwsze lata życia to intensywny okres,w którym kształtuje się mowa dziecka. U wszystkich dzieci rozwój mowy przebiega według tych samych etapów,choc nie w jednakowy sposób. U jednych przebiega on szybciej, a u innych wolniej. Prawidłowe kształtowanie się i rozwój mowy dziecka jest podstawą kształtowania się i rozwoju jego osobowości w ogóle. Dziecko poprzez rozumienie poznaje otaczający świat, a poprzez umiejętności mówienia potrafi wyrazić swoje uczucia, pragnienia, przeżycia czy spostrzeżenia. Częste kontakty werbalne z otoczeniem przyspieszają ten rozwój poprzez doskonalenie wymowy, wzbogacenie słownictwa.
Kilka porad dla rodziców:
1. Już od pierwszych dni życia dziecka opisuj otaczajacy go świat.To, że niemowlę nie mówi, nie znaczy, że nie oczekuje mówienia od nas. Podstawową zasadą stymulacji jest mówienie o rzeczach i zjawiskach, które dziecko aktualnie widzi, czuje, smakuje, przeżywa, w których uczestniczy w sposób zrozumiały i prawidłowy pod względem językowym. Pamiętaj, że to przede wszystkim rodzice, ich sposób mówienia wpływa na cały proces rozwoju mowy u dziecka.
2. Unikaj zbytniego spieszczania mowy( zamiast"Chcesz siusiu, zrób sisi do nocnisia:powiedz" Chcesz siku,chodź ze mną,pójdziemy sie wysikać do łazienki"; "pyśne cukierećki").Jesteś wzorem dla dziecka ,dlatego zacznie ono mówić tak,jak wcześniej mówiono do niego. Buduj proste,zrozumiałe i krótkie zdania,korzystajac z modulacji głosu.
3. Unikaj z nadmiernego korzystania ze smoczka.Postaraj pożegnać się z nim , gdy w słowniku dziecka pojawiają się pierwsze słowa. Mów do dziecka zwracając uwagę,aby widziało twoją twarz-wtedy będzie miało okazję do obserwowania pracy narządów mowy.
4. Opowiadaj,czytaj bajki,wierszyki,wyliczanki. Ucz krókich wierszyków na pamięć.Oglądaj z dzieckiem obrazki,:nazywaj przedmioty i opisuj sytuacje prostymi zdaniami. Poproś dziecko o wskazanie wymienionej ilustracji czy przedmiotu.
5. Dziecko karmione piersią w naturalny sposób usprawnia język i wargi (narządy, których sprawność warunkuje prawidłowy rozwój mowy), ćwiczy oddychanie przez nos, dzięki czemu jest mniej narażane na infekcje górnych dróg oddechowych, żuchwa ma odpowiednie warunki wzrostu ku przodowi, co sprzyja prawidłowemu rozwojowi zgryzu, którego wady są częstą przyczyną nieprawidłowości mowy.
6. Naturalny treningi narządów mowy odbywa się podczas jedzenia - dlatego ważnym jest żeby już od momentu pojawienia się pierwszych zębów wprowadzać do jadłospisu dziecka coraz więcej pokarmów stałych - nie należy podawać papek, zmiksowanych zupek, ale duże ilości twardych surówek, owoców, warzyw, pieczywa ze skórką - dziecko powinno rozdrabniać jedzenie zębami i językiem. Gryzienie, rozdrabnianie, formowanie kęsów, przesuwanie ich językiem w stronę przełyku - wszystko to sprzyja wzmacnianiu mięśni artykulatorów – (WARG, JĘZYKA, ŻUCHWY, PODNIEBIENIA MIĘKKIEGO) – od ich sprawnego działania zależy prawidłowa realizacja wszystkich głosek.
Ćwiczenia usprawniające aparat mowy:
- "Wąchamy kwiatki” - powolny wdech nosem, powolny wydech ustami (powtarzamy kilka razy)
- „Papierki” - zdmuchiwanie kawałka papieru z gładkiej powierzchni, Dmuchanie na: wiatraczek, aby kręcił się długo i równomiernie, watę lub piórko,dmuchanie baniek mydlanych.
- "Śmieją się...”- nabieranie powietrza i na jednym wydechu jak najdłuższe naśladowanie śmiechu różnych ludzi: panowie – „ho, ho, ho..”, - panie – „ha, ha, ha...”, - dziewczynki – „hi, hi, hi...”, - staruszki – „he, he, he...”.
- "Wdech i wydech”- ćwiczenia z unoszeniem rąk: wdech - unoszenie rąk bokiem do góry, wydech powolne opuszczanie rąk,
- usypianie lalki – „aaaaaa...”,
- chuchanie na zmarznięte ręce – „ch, ch, ch...”,
- wieje wiatr( „Szszszzzzz),pada deszcz( kap,kap,kap)
- naśladowanie odgłosów:- pojazdów (pogotowia: „iu – iu – iu...”, straży pożarnej: „ eu – eu – eu...”, policji: „eo – eo – eo...”.) oraz zwierząt(syczenie węża – „sss sss”, pies-hau,hau,kot-miau,koko,mysz- pi,pi,kląskanie jak konik itp)
- "ptaszek szuka ziarenek” - na talerzu robimy kropelki z miodu, czekolady, język prosty wysuwamy do przodu i próbujemy zebrać kropelki czubkiem języka (kropelki robimy tak, aby ruchliwość języka była w kierunkach:góra, dól, na boki.
- „liczymy grządki“ – język przesuwamy po zewnętrznej powierzchni zębów górnych ; następnie te same ćwiczenie wykonujemy na zębach dolnych.